هیأت علمدار همدان
از مسائلی که درباره امام زمان(عج)مطرح است، مکان ومحل زندگی ایشان است.روایاتی که در این زمینه وجود دارد سه دسته اند: ۱. برخی از آنها محل خاصی را تعیین نمی کند وجایگاه حضرت را در بیابان ها وکوه ها معرفی می کند. از آن جمله، حضرت مهدی(عج)به پسر مهزیار می فرماید:«فرزند مهزیار، پدرم امام حسن(ع)از من پیمان گرفت….وفرمان داد که برای سکونت، کوه های سخت وسرزمین های خشک ودور دست را برگزینم.»(۱)این بخش از روایات گویای آن است که حضرت از حوزه دسترسی مردم به دور است وبه سختی ودشواری زندگی می کند وکسی از محل زندگی وی آگاه نیست.
- برخی روایات، منطقی خاصی را به عنوان محل سکونت آن حضرت نام می برند ومحدوده آن را نیز تعیین می کنند:
الف) مدینه وپیرامون آن : ابی بصیر می گوید از امام باقر(ع)شنیدم که فرمود:«صاحب الزمان را عزلت وغیبتی است که در آن، نیرومند است به سی نفری که با حضرت هستند و وحشت وتنهایی را از وی دور می کنند؛ وخوب جایگاهی است مدینه.»(۲)روایت دیگری است که مکان حضرت را کوه«رضوی» در اطراف مدینه نام می برد. راوی می گوید:«با امام صادق(ع)از مدینه خارج شدیم، به روحاء{اطراف مدینه}که رسیدیم، حضرت نگاهش را به کوهی دوخت و مدت زمانی ادامه داد….وفرمود: این کوه«رضوی»نام دارد. خوب پناهگاهی است برای خائف{امام زمان(عج)} در غیبت صغری وکبری.»(۳)
ب)مکه وپیرامون آن: از برخی روایات استفاده می شود که آن حضرت در مکانی به نام«ذی طوی»پیرامون مکه زندگی می کند واز همان جا نیز همراه یارانش قیام خواهد کرد. امام باقر(ع)فرمود:«امام زمان(ع)را غیبتی است در بعضی از دره ها واشاره کرد به منطقه ذی طوی»(۴)در ادامه این روایت وروایت دیگر، محل ظهور وخروج آن حضرت ومرکز تجمع یاران ودوستان وی نیز، همین منطقه یاد شده است.(۵)
۳.دسته سوم اخباری است که مانند دسته اول، جایگاهی خاص را نام نمی برد، ولی از وی به عنوان فردی که با مردم حشر ونشر دارد وبه گونه ناشناس زندگی می کند، نام برده است. امام صادق(ع)می فرماید:«صاحب الامر(ع)در میان مردم رفت وآمد می کند، در بازار قدم می زند، لکن او را نمی شناسد تا زمانی که خداوند به وی اذن دهد تا خود را معرفی کند….»(۶)
بین این سه دسته از روایت، تضاد وتنافی نیست ونام بردن مکانی خاص، با زندگی به شکل ناشناس قابل جمع است. انتخاب کوه ها ومکانهای دست نیافتنی در حال ضرورت ونیاز نیز، امری است طبیعی وموافق با اصل تقیّه.(۷)
منابع :
۱.غیبه طوسی، ص۲۶۶.
۲.بحارالانوار،ج۵۲، ص۱۵۳؛اصول کافی، ج۱،ص۳۴۰.
- غیبه طوسی، ص۱۶۲.
- غیبه نعمانی، ص۱۸۲.
۵.همان، ص۳۱۵.
۶.همان، ص۱۶۴.
۷.چشم به راه مهدی، ص۳۵۱.
